УУЛ УУРХАЙ, ХҮНД ҮЙЛДВЭРИЙН САЙД Г.ЁНДОН КАНАДЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН “THE HILL TIMES” СОНИНД ЯРИЛЦЛАГА ӨГЛӨӨ
Анхны Канад компани Монголд алтны төсөлд хөрөнгө оруулж, Монголчуудад дэлхийд тэргүүлэх уул уурхайн менежмент, туршлагыг таниулснаас хойш 20 жил өнгөрчээ. Энэ хугацаанд Монгол Улс зэс, металлургийн нүүрс, алтны экспортод тулгуурласан, 6 тэрбум долларын жилийн орлого бүхий орчин үеийн уул уурхайн салбарыг бий болгож амжсан байна.
Монгол Улс шинээр зэс, алт болон чухал түүхий эдийн орд газрууд нээх боломж ихтэй, greenfield, brownfield-н төслүүдэд оролцох ур чадвар бүхий хүний нөөцтэй бөгөөд оролцогч бүх талын эрх ашгийг хангасан, хариуцлагатай уул уурхай бүхий улс билээ. Канад, Австрали зэрэг улсуудад сүүлийн 5-10 жилд туршигдаж, өндөр үр дүнтэй нь батлагдсан суурь судалгааны аргачлалуудыг нэвтрүүлж, ашигт малтмалын потенциал бүхий дүүргүүдийг тодорхойлж, хайгуулд хөрөнгө оруулагчдад тулгардаг эрсдэлийг бууруулан, өрсөлдөх чадвараа нэмэгдүүлэх ажлыг бид хийж байна.
–Монгол Улсын Засгийн газар гадаадын хөрөнгө оруулалт татах чиглэлээр ямар ажлуудыг хийж байна вэ?
Шинээр хөгжиж буй манай орны хувьд эдийн засгаа тэлэх, төрөлжүүлэхэд гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт асар өндөр үүрэгтэй байдаг. Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд хийсэн гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын 70 хувийг уул уурхайн хайгуул, олборлолт, газрын тосны салбар эзэлж байгаа нь өнөөдрийн Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжил, ялангуяа уул уурхайн салбарыг богино хугацаанд бий болгоход гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт ямар чухал үүрэг гүйцэтгэсний илэрхийлэл юм. Нэг зүйлийг ташрамд дурьдахад, энэхүү нийт хөрөнгө оруулалтын 26% буюу 4 доллар тутмын 1 нь Канад улсаас орсон байдаг.
АНУ, Канад зэрэг улсуудын 200 жил туулж бий болгосон уул уурхайн туршлагыг бид 30 хүрэхгүй жилийн хугацаанд бүтээж үр дүнд хүрэхийн төлөө зорин ажиллаж байна. Тийм ч учраас гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах бодлогоо тодорхой, тогтвортой болгох тал дээр бид илүү анхаарч, Монгол Улсыг 2050 он хүртэл хөгжүүлэх алсын хараатай уялдуулж, улсын эдийн засгийг төрөлжүүлэх, мөн тулгуур салбар болох уул уурхайн салбарыг цаашид тэлэх зорилтуудын хүрээнд эрхзүйн орчноо сайжруулж, институцээ бэхжүүлж байна.
-Дэлхийн ногоон эдийн засгийн шилжилтэд Монгол Улс уул уурхайн түүхий эд ханган нийлүүлэгчийн хувьд ямар үүрэг гүйцэтгэж байна вэ?
Одоогоор зэс ба нүүрсний экспорт зонхилсон уул уурхайн салбартай манай улсын хувьд ногоон эдийн засагт шилжих шилжилттэй холбоотойгоор уул уурхайн салбарын бүтэцдээ суурь өөрчлөлт оруулах шаардлага тулгараад байна. Бид зэсийн салбараа цаашид улам бэхжүүлэх, томруулахын зэрэгцээ батарейн түүхий эд, газрын ховор элемент, бусад критикал минералын хайгуулыг дэмжихэд чиглэсэн эрхзүйн зохицуулалтууд хийж эхэлж байна. Монгол Улс олон улсын тавцанд критикал минералын найдвартай нийлүүлэгч, идэвхтэй тоглогч улс байх болно гэдэгт би огтхон ч эргэлзэхгүй байна.
–Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдын хувьд өнөөгийн дэлхийн уул уурхайн салбарыг хэрхэн харж байна вэ? Монголын уул уурхайн салбарын өнөөгийн байдлыг энэ хүрээнд хэрхэн үнэлж, дүгнэж байна вэ?
Цаг уурын өөрчлөлтийн эсрэг дэлхий нийтийн хүчин чармайлт, түүн дотор уул уурхайн салбарыг Net-Zero болгох чиглэлд уул уурхайн салбарын тэргүүлэгч институциуд, компаниудын зүгээс гаргаж буй санал санаачилга, алхмуудыг бид анхааралтай ажиглаж байна. Монголын уул уурхайд эдгээр өөрчлөлтийг авч ирэх компаниудыг бид баяртайгаар угтан авах болно. Монгол Улсын Их Хурлаас Ковид цар тахлын дараа эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах, төрийн бүтээмжийг сайжруулахад чиглэсэн “Шинэ сэргэлтийн бодлого” дунд хугацааны хөгжлийн бодлогыг баталсан. Том зургаар нь харвал ашигт малтмалын лицензийг цахимжуулах, батлагдсан ашигт малтмалын нөөцийг нэмэгдүүлэх, уул уурхайн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн. Монгол Улс уул уурхайн салбарын 100 жилийн ойгоо хөгжлийн шинэ үе, шинэ хандлага, дасан зохицох чадвар бүхий ажиллах хүч, томоохон уурхайнуудыг дэлхийн зах зээлтэй холбосон шинэ төмөр зам бүхий хөгжлийн цоо шинэ хуудсаар эхлүүлж байна.
Монгол Улсад тавтай морилно уу.
МОНГОЛ УЛСЫН УУЛ УУРХАЙ, ХҮНД ҮЙЛДВЭРИЙН САЙД ГЭЛЭНГИЙН ЁНДОН